ABN. Het Middagjournaal van 3 februari 2021 (Nieuwe Feiten, Radio 1)

Beste luisteraar,

Volgt u mij even naar ver vervlogen tijden. Ik studeerde Germaanse taal en letterkunde toen de dieren nog AN spraken. Verder terug, op de lagere school, spraken we zelfs nog van ABN, Algemeen Beschaafd Nederlands. Dat stond vermoedelijk in tegenstelling tot AON. En onbeschaafd wilde je niet spreken.

In taallabo’s op de Antwerpse unief werd de palatale a fanatiek in ons spraakorgaan geramd.

Ik denk dat ik toen, misschien was het uit fervente luiheid, tot een eerste generatie germanisten behoorde die vond dat het toch niet geheel on-charmant was als je nog kon horen waar iemand vandaan kwam. Proffen trokken hun wenkbrauwen op. Ze klonken nog liever als een volbloed Nederlander dan hun afkomst uit -sta ons bij- het verre Maldegem te verraden.

Spoel nu mee een beetje verder in de tijd, ik zit in het bureau van de taaladviseur van de VRT en trek mijn wenkbrauwen op. Ik ben net vriendelijk gewezen op het feit dat ik het woord ‘pintje’ heb gebruikt in één van mijn programma’s.

Dat moest natuurlijk biertje of pilsje zijn. Een half uur hadden we daar een boeiend gesprek over, de taaladviseur en ik. Over het belang van een standaardtaal en het belang om daar regionale kleur in toe te laten.

Inmiddels zijn we vorige week en lanceert een tv zender die van naam verandert zijn nieuwe slogan. “Kijktemee?” Mijn autocorrect verandert het terstond in “lijkrede”, maar dat terzijde. Beste luisteraar, “rolduwogen” maar al, of “kromdutenen”.

Ik moet denken aan een vrouw die bij een eerste kennismaking al meteen op je schoot komt zitten. Niet dat ik daar zo veel ervaring mee heb, maar ik kan me wel voorstellen dat het dan onbeschaafd om ze weg te duwen en dat het ironische “zittegoe?” nog altijd verkeerd kan geïnterpreteerd worden.

Ongemerkt haast bevind ik mij nu plots aan de andere kant van het spectrum. Daar waar je samen met de taaladviseur een pilsje open trekt.

Taal evolueert, zo is dat en zo moet het zijn, maar dat gebeurt misschien niet per definitie altijd in een smaakvolle richting. En terwijl ik me dat bedenk, weerklinkt er ergens in mijn achterhoofd een stem die zegt: “dagadegij nie bepalen”.

Johan Terryn is acteur en auteur, o.a. van de podcast, het boek en de theatervoorstelling Het Uur Blauw.